تنگي كانال مچ دست (Carpal tunnel syndrome) -قسمت اول

به این سندرم یا عارضه به اختصار C.T.S گفته می‌شود. در گذشته‌های دورتر كه اكثراً خانم ها با دست لباس می‌شستند و فشار زیادی به ناحیه مچ دست وارد می‌گردید، این عارضه بیشتر رخ داده و لذا به آن بیماری رخت شوی‌ها نیز اطلاق می‌گردید.

عصب مدیان(Median Nerve) یكی از اعصاب مهم اندام فوقانی می‌باشد كه پس از طی مسیر ناحیه ساعد دست، از زیر رباط عرضیligament)  (Transverse عبور كرده و وارد كف دست می‌شود و بخش مهمی از عضلات ناحیه دست را عصب دهی می‌نماید، بخش مهمی از حركات انگشتان و مچ دست، مرتبط با این عصب می‌باشد.

عارضه تنگی كانال مچ دستی:

به دلیل فضای باریكی كه در ناحیه مچ دست وجود دارد و حین عبور عصب مدیان از این ناحیه، جهت ورود به كف دست، معمولا بر اثر فشار غلاف تاندون‌های عضلات خم كننده انگشتان، عصب مدیان تحت فشار قرار می‌گیرد. درد، بی‌حسی و ضعف ناشی از فشرده شدن عصب مدیان درناحیه مچ دست، عارضه ایست كه به آن C.T.S اطلاق می‌گردد. در صورتی كه C.T.S بدون درمان رها شود می‌تواند منجر به ناراحتی شدید، اختلال در عملكرد انگشتان دست و ناتوانی شود. این اختلال معمولاً نیم تا یك درصد جامعه را مبتلا می سازد.

آناتومی تونل مچ دستی:

این تونل یك مسیر باریك در ناحیه مچ دست می باشد كه مانند یك معبر و گذرگاه، محل عبور عناصر مهم عروقی عصبی و تاندون های خم كننده سطحی و عمقی انگشتان دست می باشد.كف این تونل از هشت استخوان كوچك ناحیه مچ دست تشكیل یافته است و سقف آن یك رباط عرضی قرار گرفته است. تاندون‌های خم كننده انگشتان و عصب مدیان از این معبر باریك عبور می نمایند.

سندرم های فشردگی عصب:

فشار مداوم یا متناوب بر یك رباط در طول زمان می تواند آسیب ایجاد كند. برخی از اعصاب در مناطقی از بدن واقع شده‌اند كه به شكل ویژه‌ای مستعد آسیب های ناشی از فشارهستند. شایع‌ترین اختلالِ فشردگی عصب در ناحیه مچ دست شكل می‌گیرد كه به آن سندرم تونل كارپ گویند. افزایش فشار بر روی عصب مدیان، اندك اندک جریان خون را كاهش می دهد در نتیجه فقدان مواد مغذی و اكسیژن، باعث اختلال هدایت عصبی و بروز علائم اولیه C.T.S می شود. چنانچه فشار ادامه یابد، تورم عصب آغاز می‌گردد. غلاف میلین كه نقش مهمی در هدایت عصبی دارد، شروع به نازك شدن و تخریب می كند.

  عوامل ایجاد تنگی كانل مچی چیست؟

هر عاملی كه باعث افزایش فشار درون كانال مچ دستی شود، می تواند منجر به C.T.S گردد. این عوامل را می‌توان در تقسیم بندی ذیل مطرح كرد:

الف) ضخیم شدن غلاف تاندون های عبوری از ناحیه مچ كه ناشی از استرس‌های مكانیكی وارده بر تاندون ها در حین حركات تكراری می باشد.

ب) بیماری های سیستمیك نظیر دیابت، آرتریت رماتوئید، پركاری تیروئید

ج) ضربات و حركات پیوسته و تكراری عصب را در معرض نیروهای فشار و كشش قرار می دهد.

د) تورم ناحیه مچ دست به دلیل اختلالات قلبی یا بارداری

ه) شكستگی ها و در رفتگی های مچ دست با جا‌به‌جایی اندك

و) طبق آخرین بررسی‌ها، حدود هشت درصد موارد آنوریسم (برآمدگی) شریان مدیان قدامی (Anterior Median A)كه همراه با عصب مدیان از زیر رباط عرضی عبور می‌كند، نیز می‌تواند عامل C.T.S باشد. این شریان معمولا در زمان جنینی ایجاد و پس از مدتی، پیش از تولد به خودی خود تحلیل می رود. لذا پزشك مربوطه در زمانی كه درمان C.T.S به دارو، بی حركتی و فیزیوتراپی جواب مساعدی نمی دهد و در مرتباً افزایش می یابد، باید وجود شریان مدیان قدامی و آنوریسم آن را درناحیه مچ دستی، مد نظر قرار دهد. شاید كه علت C.T.S همین آنوریسم شریانی باشد كه جز با جراحی، درمان دیگری میسور نیست.

دیگر عوامل خطرساز در ایجاد تنگی كانل كارپال عبارتند از: 

• مونث بودن
• سن بالای 40 سال داشتن
• مشاغل یا فعالیت هایی كه شامل كارهای تكراری می باشند
• دیابت
• آرتریت رماتوئید
• بارداری
• یائسگی
• ضربه به مچ
• آنومالی های عروقی  

علائم تنگی كانال مچی

الف) پارستزی: یعنی بی حسی و گزگز شدن (سوزن سوزن شدن) انگشتان دست .

ب) درد شبانه: كه با تكان دادن یا ورزش دادن دست بهبود می یابد و ممكن است چند بار در شب اتفاق بیفتد.

ج) درد : در طول روز با فعالیت تشدید و با پیشرفت  بیماری طولانی تر می شود و ممكن است به ساعد یا آرنج یا شانه نیز تیر بكشد.

د) ضعف عضلات شست: مشت كردن و نیشگون گرفتن مشكل می شود و كاهش مهارت دست احساس می‌شود و در موارد شدید، عضلات شست (ناحیه تنار) تحلیل نیز می‌روند.