گرفتگی عضلانی - قسمت اول

 

مغز از طریق اعصاب، پیام هایی را به عضلات می‌فرستد، وقتی سیگنال هایی از اعصاب به عضلات می‌رسند، یك سری فرآیند مرتبط با حركت مواد معدنی در داخل و خارج عضله منجر به انقباض عضله می‌شود. ماندن عضله درحالت انقباض را اسپاسم عضلانی می‌گویند كه می‌تواند دردناك نیز باشد.

سدیم و كلسیم در ابتدا در خارج سلول های عضلانی قرار دارند و پتاسیم در داخل سلول است، هنگامی كه پیام از مغز به عضله می‌رسد، كلسیم به داخل سلول های عضلانی و پتاسیم به خارج از آن ها حركت می‌كند. این عمل منجر به یك فعالیت الكتریكی در طول عضله می‌شود كه موجب انقباض می‌گردد. بدون در نظر گرفتن عامل ایجاد كننده گرفتگی، درمان گرفتگی‌ها یكسان است. چنین عضله ایی را باید توسط یك دست كشیده و به طور متناوب با دست دیگر، آن را ماساژ داد.

 

دلایل گرفتگی عضلانی :

استفاده بیش از حد از عضلات، كم آب شدن بدن، فشار عضلانی و یا قرارگیری در وضعیت خاص برای مدتی طولانی، هر یك می‌توانند سبب گرفتگی عضلانی شوند. به همین دلیل ورزشكارانی كه پس از ورزش و به خصوص در آب و هوای گرم خسته شده و دچار كم آبی بدن می‌شوند، معمولا چنین شرایطی را تجربه خواهندكرد.

یكی دیگر از انواع شایع گرفتگی عضلات، حالتی است كه در طول شب رخ داده و بیشتر عضلات ساق پا و انگشتان را درگیر می‌كند. این حالت در ورزشكاران بویژه فوتبالیست ها نیز وقتی كشش بیش از حد به عضلات ناحیه ساق وارد می‌گردد، روی می‌دهد.

در بیشتر موارد، گرفتگی عضلانی مشكل خاصی نداشته و خطر ایجاد نمی‌كند. اما در برخی موارد نیز بیماری ها و شرایط خاصی می‌توانند سبب ایجاد این حالت باشند، گرفتگی عضلانی گاهی بخشی از بیماری‌های تیروئیدی، كلیوی، اعصاب، اختلالات هورمونی، دیابت و كم خونی نیز می‌باشد.

 

الف: گرفتگی عضلانی درهنگام شروع ورزش

این شكل معمولا مربوط به عدم تعادل مواد معدنی مثلا كاهش یا افزایش كلسیم، سدیم و یا پتاسیم می‌باشد، مقادیر غیر طبیعی این مواد در خون منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اول است. برای تشخیص مقادیر غیر طبیعی این مواد آزمایش خون انجام می‌گیرد. گرفتگی‌هایی كه به هنگام شروع ورزش رخ می‌دهد؛ می‌تواند به علت كم كاری تیروئید یا عدم توانایی عضله جهت تجزیه قند باشد. مقدار كم نمك (سدیم) در خون نیز می تواند از علل گرفتگی های عضلانی باشد. ولی احتمال كمی وجود دارد كه فرد دچار فقر سدیم شود.

 

ب: گرفتگی های عضلانی درابتدای فعالیت عضلانی

دلیل این حالت ناكافی بودن جریان خون درعضله می باشد. در هنگام استراحت، قطر شریانها برای رساندن خون كافی به عضلات مناسب است. درجریان ورزش، عضلات به مقدار بیشتری خون پر اكسیژن نیاز دارند. اگر قطر شریان ها برای رساندن این مقدار خون به حد كافی نباشد، عضله به علت كمبود اكسیژن دچار گرفتگی می‌شود.

 

ج: گرفتگی های عضلانی پس از فعالیت شدید ورزشی

از دست دادن آب بدن مهمترین عامل چنین گرفتگی‌هایی است در فعالیت طولانی مدت در هوای گرم‌، مقدار زیادی مایعات از بدن دفع می‌شود. دراین حالت حجم خون كاهش یافته و مقدار كافی خون برای رساندن اكسیژن به كلیه عضلات وجود ندارد. در نتیجه عضلات در حال فعالیت، خون كافی دریافت نكرده و به سمت اسپاسم پیش می‌روند. با نوشیدن آب قبل از فعالیت و هر 15دقیقه یك بار در حین فعالیت می توان از بروز چنین گرفتگی‌هایی پیشگیری نمود.

 

د : گرفتگی های عضلانی درحین خواب

گرفتگی عضلانی درهنگام خواب معمولا به علت فشردگی یك عصب یا رفلكس عضلانی نخاعی بوجود می آید.

مثلا اگر فرد در هنگام خواب غلت بزند، ممكن است عصبی تحت فشار قرار گیرد. در این هنگام یك پیام از محل فشردگی آغاز و به عضله مربوطه آن امتداد می‌یابد. در این هنگام عضله درست مانند هنگامی كه پیام از مغز به سوی آن بیاید منقبض می‌شود.

علت دوم وجود رفلكس مهاری در بدن است.

مثلا در حین خواب، كشیدگی در تاندون عضله ایجاد می‌گردد، براثر این كشیدگی، گیرنده هایی كه درتاندون ها وجود دارند پیامی را ارسال می‌نمایند، پاسخ این پیام این می‌باشد كه عضله برای آسیب كمتر به حالت انقباض برود. به انقباض رفتن عضله، باعث ایجاد درد می‌شود و در این حالت فرد احساس گرفتگی دردناك می‌نماید. با كشش دادن به عضلاتی كه معمولا در حین خواب دچار انقباض می‌گردند می‌توان از بروز این حالت جلوگیری نمود.